External SSD, HDD

External ssd və external hdd hansı iş üçün uyğundur?

External ssd və external hdd eyni məqsədə xidmət edir – məlumatı daşımaq və saxlamaq – amma bu iki qurğunun istifadə sahəsi fərqlidir. Hər biri müəyyən vəziyyətlərdə daha sərfəli və effektiv olur. Bu fərqi anlamaq, həm pul itkisini, həm də zaman itkisinin qarşısını almağa kömək edir.

External ssd sürət, etibarlılıq və daşınma rahatlığı baxımından üstün hesab olunur. O, mexaniki hissələrə malik deyil, buna görə sarsıntı, titrəmə və zərbələrə qarşı daha dayanıqlıdır. External hdd isə eyni yaddaş tutumunu daha ucuz qiymətə təklif edir. Yəni sənin məqsədin çoxlu faylı saxlamaqdırsa və sürət o qədər də vacib deyilsə, xarici sərt disk daha uyğun seçimdir.

Video montaj, foto RAW və layihə faylları üçün xarici ssd

Yüksək sürətli fayl emalı tələb edən işlərdə xarici ssd ideal seçimdir. Məsələn, video montaj, qrafik dizayn və ya böyük foto fayllarla işləyərkən oxuma-yazma sürəti əsas göstəricidir. SSD-lər saniyədə 500 MB-dan 1000 MB-a qədər məlumat ötürə bilər. Bu, layihə fayllarının birbaşa disk üzərindən işlənməsinə imkan yaradır.

Bundan əlavə, xarici ssd-lərin kiçik ölçüsü onları səyahət və tez-tez cihaz dəyişən mühitlərdə rahat edir. Laptopa, masaüstü kompüterə, hətta planşetə USB vasitəsilə birbaşa qoşmaq mümkündür. SSD sanki “daxili yaddaşın xaricdəki davamıdır”.

Oyun kitabxanası və media arxivi üçün external hdd

External hdd isə həcmi çox olan, amma sürət tələbi az işlər üçün uyğundur. Filmlər, musiqi arxivləri, oyun kitabxanaları və foto kolleksiyaları bu kateqoriyaya aiddir. 2 TB və ya 4 TB-lıq modellər sərfəli qiymətə böyük yaddaş təmin edir. HDD-lərin üstünlüyü – çoxlu məlumatı az xərclə saxlamaqdır.

Oyunçular və ya kontent istehsalçıları üçün bu tip disklər uzunmüddətli arxiv saxlama vasitəsi kimi idealdır. Hərçənd sürət SSD qədər deyil, amma böyük faylların saxlanması üçün HDD-nin dəyər-fayda nisbəti hələ də çox yaxşıdır.

Ehtiyat nüsxə (backup) ssenarilərində ikisinin birlikdə işlədilməsi

Ən effektiv yanaşma hər iki növü birlikdə istifadə etməkdir. External ssd gündəlik və aktiv fayllar üçün, external hdd isə arxiv və ehtiyat nüsxə üçün istifadə olunur. Bu model həm sürəti, həm təhlükəsizliyi təmin edir. Məsələn, layihə fayllarını SSD-də işləyib, bitirdikdən sonra HDD-də saxlamaq həm praktik, həm də iqtisadi baxımdan doğrudur.

USB ilə qoşulan diskdə sürəti nə müəyyən edir?

External ssd və external hdd cihazlarının əsas fərqlərindən biri məlumat ötürmə sürətidir. Hər iki qurğu eyni USB portdan qoşulur, amma nəticə çox fərqli ola bilər. Sürəti yalnız disk tipi deyil, həm də USB versiyası, kabel keyfiyyəti və fayl sistemi strukturu müəyyən edir.

External ssd modelləri sürətli məlumat mübadiləsi üçün hazırlanıb. Onların içində mexaniki hissələr yoxdur və məlumat birbaşa yaddaş çipləri üzərindən oxunur. Nəticədə məlumat ötürmə sürəti saniyədə 400–1000 MB arasında dəyişə bilər. External hdd-lərdə isə məlumat oxuma və yazma üçün disk fırlanır, bu da prosesi ləngidir. Orta sürət 100–150 MB/s civarındadır.

USB 3.0/3.2 port uyğunluğu və kabelin keyfiyyəti

Sürətə təsir edən ən vacib amil USB versiyasıdır. USB 2.0 portları maksimum 30–35 MB/s sürət təmin edir. Əgər external ssd belə bir porta qoşulubsa, o, öz potensialının yalnız 5–10 faizindən istifadə edə bilər. USB 3.0 və ya 3.2 portları isə 5–20 dəfə daha yüksək ötürmə qabiliyyətinə malikdir. Buna görə də cihaz seçərkən həm disk, həm də kompüterin port versiyası nəzərə alınmalıdır.

Kabelin keyfiyyəti də vacibdir. Ucuz və nazik kabellər uzunmüddətli istifadə zamanı siqnal itkisinə səbəb olur. Bu, məlumat kopyalanarkən “disconnect” problemlərinə gətirib çıxara bilər. Yaxşı izolyasiyalı, qalın və qısa kabellər məlumat ötürülməsini sabit saxlayır.

Fayl sistemi (exFAT/NTFS/APFS) və real dünya kopyalama testləri

Diskin formatı – yəni fayl sistemi – məlumatın yazılma və oxunma prinsiplərini müəyyən edir. Windows istifadəçiləri üçün NTFS, Mac istifadəçiləri üçün APFS, hər iki sistem üçün isə exFAT formatı daha uyğundur. Məsələn, FAT32 formatı 4 GB-dan böyük faylları dəstəkləmir, bu da böyük video və arxiv fayllarının kopyalanmasına mane olur.

Real testlər göstərir ki, eyni ssd modelində belə, düzgün format seçilmədikdə sürət 30–40% aşağı düşə bilər. Buna görə yeni alınan xarici ssd və ya xarici sərt disk ilk dəfə qoşulmazdan əvvəl formatlanmalıdır. Bu, həm sistem uyğunluğunu təmin edir, həm də diskin performansını maksimuma çatdırır.

Xarici ssd-də zərbəyə dözümlülük niyə daha yaxşıdır?

External ssd modellərinin əsas üstünlüklərindən biri onların mexaniki hissələrinin olmamasıdır. Bu qurğuların içərisində fırlanan disk və oxuyucu başlıq yoxdur. Məlumat birbaşa yaddaş çiplərində saxlanılır və elektron şəkildə oxunur. Nəticədə sarsıntı, düşmə və ya daşınma zamanı zədələnmə riski minimal olur. Buna görə də xarici ssd portativ cihazlar arasında ən etibarlı məlumat daşıyıcılardan biridir.

Əksinə, external hdd disklərində məlumat fiziki fırlanan platalarda saxlanılır. Hər hansı zərbə və ya titrəmə zamanı bu platalar zədələnə bilər. Diskin içindəki mexaniki hissələr çox sürətlə hərəkət etdiyindən, hətta kiçik bir sarsıntı belə məlumat itkisinə səbəb ola bilər. Bu səbəbdən hdd-lər stasionar şəraitdə daha təhlükəsiz sayılır, amma mobil istifadə üçün uyğun deyil.

Mexaniki hissələrin olmaması və vibrasiyaya həssaslıq fərqi

SSD-lərin vibrasiyaya qarşı müqaviməti həm texnoloji, həm də praktik baxımdan əhəmiyyətlidir. Onlar həm avtomobildə, həm çantada, həm də səyahət zamanı təhlükəsiz daşına bilər. Bu, xüsusilə tez-tez səfər edən fotoqraflar, video operatorlar və mobil iş mühitində olan istifadəçilər üçün böyük üstünlükdür.

Əlavə olaraq, SSD-lər səssiz işləyir və istilik səviyyəsi aşağıdır. HDD-lər işləyərkən həm istilik, həm də mexaniki səs yaradır. Bu faktor uzunmüddətli istifadə zamanı diskin sabitliyinə təsir edir.

Yaddaş tutumu artdıqca hansı disk növü daha münasib olur?

Disk seçərkən istifadəçilərin qarşısında duran əsas sual budur: çox yer lazımdır, bəs hansı daha sərfəlidir — external ssd, yoxsa external hdd? Burada əsas məsələ qiymət, tutum və uzunmüddətli istifadə arasındakı balansdır.

External ssd modelləri yüksək sürət və davamlılıq baxımından üstün olsa da, eyni yaddaş tutumunda qiyməti hdd ilə müqayisədə daha bahadır. Məsələn, 1 TB-lıq xarici ssd-nin qiymətinə bəzən 4 TB-lıq xarici sərt disk almaq mümkündür. Bu fərq əsasən yaddaş texnologiyasının quruluşundan irəli gəlir — SSD-də məlumat elektron çiplərdə saxlanılır, HDD-də isə fırlanan maqnit platalarda.

Yaddaş tutumu artdıqca ssd-lərin istehsal xərci kəskin yüksəlir. Buna görə də, çoxlu video, foto, oyun arxivi və ya ehtiyat nüsxə saxlamaq istəyənlər üçün HDD hələ də daha münasib seçim sayılır. HDD-lər kütləvi məlumat saxlanması üçün optimallaşdırılıb və 2–5 TB həcm aralığında ən sərfəli qiymət təklif edir.

Əgər sənə həm çoxlu yer, həm də stabil performans lazımdırsa, ən praktik yanaşma ikisinin birləşməsidir: gündəlik və tez dəyişən fayllar üçün ssd, arxiv və ehtiyat saxlama üçün isə hdd. Beləliklə, həm sürət, həm yaddaş həcmi, həm də büdcə baxımından balans əldə olunur.

SSD-lər kiçik həcmlər üçün daha məqsədəuyğundur. Məsələn, 250 GB və ya 500 GB modellər tez-tez istifadə olunan iş faylları və layihələr üçün idealdır. Onların oxuma-yazma sürəti yüksək olduğundan, məlumatla birbaşa işləmək rahatdır. HDD-lər isə “saxlama bankı” kimidir — səsi çıxmır, amma çox şeyi qoruyur.

Praktiki yanaşma belədir:

·       500 GB-a qədər — ssd daha sərfəlidir, çünki sürət əsas faktordur.

·       1–2 TB arası — istifadə məqsədindən asılıdır; ssd sürət üçün, hdd həcm üçün.

·       3 TB və yuxarı — hdd açıq-aşkar daha münasib qiymət və sabit saxlama təklif edir.

Bir sözlə, yaddaş tutumu artdıqca HDD-nin dəyər üstünlüyü artır, SSD-nin isə performans üstünlüyü qalır. Seçim istifadəçinin prioritetinə bağlıdır — sən daha çox işləmək üçünmü, yoxsa sadəcə saxlamaq üçünmü disk alırsan.

External ssd və external hdd ilə məlumat təhlükəsizliyi necə qorunur?

Məlumatın itməsi hər kəs üçün ciddi riskdir — istər şəxsi foto və videolar, istərsə də iş sənədləri olsun. Buna görə də external ssd və external hdd seçərkən yalnız sürət və yaddaş tutumu deyil, həm də təhlükəsizlik mexanizmləri nəzərə alınmalıdır. Bu qurğular USB vasitəsilə asan qoşulur, lakin eyni dərəcədə asanlıqla zədələnə və ya məlumat itirə bilər. Təhlükəsizliyi qorumağın əsas yolu düzgün istifadə və əlavə qoruma tədbirləridir.

External ssd cihazları mexaniki hissələrə malik olmadığından fiziki zədələrə qarşı daha dayanıqlıdır. Amma məlumat təhlükəsizliyi təkcə fiziki sabitliklə ölçülmür — həm də məlumatın icazəsiz oxunmasının qarşısını almaq vacibdir. Bu səbəbdən bir çox istehsalçılar hardware və ya software səviyyəsində şifrələmə sistemləri tətbiq edirlər.

Şifrələmə (hardware/software) və parol idarəetməsi

Bəzi xarici ssd və hdd modelləri hardware encryption funksiyası ilə gəlir. Bu o deməkdir ki, diskdəki məlumat xüsusi alqoritm vasitəsilə avtomatik kodlaşdırılır və yalnız düzgün parol daxil edildikdə oxunur. Bu sistem məlumatı üçüncü tərəflərin müdaxiləsindən qoruyur.

Software səviyyəsində isə müxtəlif proqramlar – məsələn, BitLocker (Windows) və ya FileVault (macOS) – vasitəsilə diski şifrələmək mümkündür. Bu üsul həm external ssd, həm də external hdd üçün tətbiq oluna bilər. Əgər disk itərsə və ya oğurlanarsa, məlumat heç kim tərəfindən oxuna bilmir.

Fiziki qoruma: suya-toza dayanıqlılıq, temperatur və daşıma qabları

Xüsusilə səyahət zamanı portativ disklər zərbəyə, toza və nəmə məruz qala bilər. SSD-lər bu baxımdan daha davamlıdır, lakin onlarda da istilik və nəm balansı önəmlidir. HDD-lər isə fırlanan hissələrə malik olduğundan daima üfüqi vəziyyətdə saxlanmalıdır. Diskin düşməsi və ya titrəməsi daxili platalara ciddi zərər verə bilər.

Məlumatın uzunömürlülüyünü təmin etmək üçün diskləri qoruyucu çantada daşımaq və yüksək temperaturdan uzaq saxlamaq vacibdir. USB kabeli çıxarmazdan əvvəl “safely remove hardware” funksiyasından istifadə edilməlidir — bu, məlumatın yazılma prosesi bitmədən əlaqənin kəsilməsinin qarşısını alır.

Əlavə tədbir kimi, vacib məlumatların tək nüsxəsini saxlamaq məsləhət deyil. Ən etibarlı üsul – 1:1 ehtiyat nüsxə saxlamaqdır. Məsələn, bir external ssd-də iş faylları, bir external hdd-də isə həmin faylların arxivi. Bu yanaşma həm təhlükəsizliyi, həm də rahatlığı təmin edir.

Xarici yaddaş qurğularında təhlükəsizlik anlayışı artıq təkcə fiziki qoruma deyil, həm də məlumatın gizliliyidir. Şifrələmə, düzgün saxlama və ehtiyat nüsxə strategiyası birlikdə tətbiq edildikdə, məlumat itkisi riski minimuma enir.

Xarici ssd və hdd diskini aldıqdan sonra ilk sazlama addımları

Yeni alınmış external ssd və ya external hdd disk istifadəyə hazır görünə bilər, amma əslində bəzi ilkin sazlama addımları vacibdir. Bu mərhələləri keçmədən diskin tam performansını və uzunömürlülüyünü əldə etmək mümkün olmur. İlk qoşulmada məqsəd həm cihazın sistemlə düzgün tanınmasını, həm də fayl sisteminin uyğun formatda olmasını təmin etməkdir.

Əvvəlcə disk kompüterə qoşulduqda sistem onu avtomatik tanıyır. Lakin bəzi hallarda, xüsusilə Windows və macOS fərqli formatlardan istifadə etdiyinə görə, disk dərhal görünməyə bilər. Bu, diskin sıradan çıxması deyil — sadəcə onun formatı sistemə uyğun gəlmir. Məsələn, bəzi xarici ssd modelləri əvvəlcədən exFAT formatında gəlir, bu da həm Windows, həm də macOS tərəfindən tanınır. Əgər disk FAT32 və ya NTFS formatındadırsa, Mac sistemində yazma məhdudiyyəti ola bilər.

Diskin formatı, bölmələrin yaradılması və sınaq kopyalama

İlk addım diski Disk Management (Windows) və ya Disk Utility (Mac) vasitəsilə formatlamaqdır. Format seçərkən istifadə məqsədi əsas meyardır:

·       NTFS — yalnız Windows üçün optimaldır; böyük fayllar və arxiv üçün uyğundur.

·       exFAT — həm Windows, həm macOS, həm də televizor və oyun konsollarında tanınır. Bu, universal formatdır.

·       APFS və ya HFS+ — yalnız Mac istifadəçiləri üçün uyğundur.

Diskdə bir neçə bölmə (partition) yaratmaq da mümkündür. Məsələn, bir hissəni ehtiyat nüsxə üçün, digərini gündəlik fayllar üçün ayırmaq işini sistemli saxlamağa kömək edir.

Formatlama bitdikdən sonra sınaq məqsədli bir kopyalama prosesi aparmaq tövsiyə olunur. Bu mərhələ həm diskin sağlamlığını, həm də sürət sabitliyini yoxlamaq üçün vacibdir. Kiçik fayllardan ibarət bir qovluğu və daha iri video faylını diskə köçürmək real istifadə şəraitini əks etdirir.

Sınaq zamanı məlumat ötürmə sürətində kəskin eniş, kopyalama zamanı “error” mesajları və ya diskdən səslər gəlməsi problem göstəricisidir. SSD-də belə hallar çox nadir olur, amma HDD-də mexaniki nasazlıqlar bəzən ilk günlərdə özünü göstərə bilər.

Əlavə olaraq, diski kompüterdən ayırarkən “Safely Remove Hardware” funksiyasından istifadə etmək vacibdir. Bu, sistemdə yazılma prosesi tam bitmədən enerji bağlantısının kəsilməsinin qarşısını alır. Xüsusilə HDD-lərdə bu addım məlumat itkisinə qarşı qoruyucu rol oynayır.

Disk ilk dəfə sazlandıqdan sonra onu mütəmadi olaraq yoxlamaq və ildə bir dəfə formatlamaq faydalıdır. Bu, fayl sistemində yığılan xırda səhvləri aradan qaldırır və performansı stabil saxlayır.